Βασίλης Λύτης: “Αγρο-οικολογική μετάβαση: κλειδί προσαρμογής της γεωργίας στην κλιματική αλλαγή”
Η “Αγρο-οικολογική μετάβαση: το κλειδί στην προσαρμογή της γεωργίας στην κλιματική αλλαγή και στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα” ήταν το θέμα της ομιλίας του κ. Βασίλειου Λύτη, μέλους του Δ.Σ. της ΠΑΣΕΓΕΣ, στην Διεθνή Συνδιάσκεψη με θέμα «Για μια αγροτική παραγωγή μικρής και μεσαίας κλίμακας: Οικονομικά βιώσιμη, περιβαλλοντικά βιώσιμη και κοινωνικά συμμετοχική».
Η εν λόγω συνδιάσκεψη έλαβε χώρα στην Αθήνα, την Πέμπτη 7 Μαΐου και διοργανώθηκε από την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή της Ελλάδος (Ο.Κ.Ε.) σε συνεργασία με την Ένωση των Οικονομικών και Κοινωνικών Συμβουλίων και Παρόμοιων Θεσμών της Γαλλοφωνίας (UCESIF), και το πλήρες κείμενο της ομιλίας του κ. Λύτη έχει ως εξής:
Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), είναι πηγές ενέργειας που δεν εξαντλούνται πρακτικά ποτέ. Η παραγωγή ενέργειας από αυτές τις πηγές δεν προκαλεί εκπομπές CO2 και έτσι δεν ενισχύεται το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε δεσμευτικό στόχο για την συμμετοχή των ΑΠΕ κατά 20% στη συνολική παραγωγή ενέργειας μέχρι το 2020.
Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι οι μη ορυκτές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δηλαδή η αιολική, η ηλιακή και η γεωθερμική ενέργεια, η ενέργεια κυμάτων, η παλιρροϊκή ενέργεια, η υδραυλική ενέργεια, τα αέρια τα εκλυόμενα από χώρους υγειονομικής ταφής, από εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού και τα βιοαέρια, όπως ορίζει η ΟΔΗΓΙΑ 2001/77/ΕΚ. κ.ά.).
Το ενδιαφέρον για την καλύτερη αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως και η ανάπτυξη αξιόπιστων και οικονομικά αποδεκτών τεχνολογιών που δεσμεύουν το δυναμικό τους, παρουσιάστηκε αρχικά μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση του 1973, ενισχύθηκε μετά τη δεύτερη κρίση του 1979 και παγιώθηκε τα τελευταία χρόνια, αφού στο μεταξύ συνειδητοποιήθηκαν τα παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα.
Το κόστος της ενέργειας στην Ελληνική γεωργία:
Αυξήθηκε κατά 64%, (2009 - 2012) υπερβαίνοντας το 2012 το επίπεδο του 1,5 δις ευρώ. Αποτελεί το 27% του συνολικού κόστους αγροτικής παραγωγής
Οι ΑΠΕ στη γεωργία και κτηνοτροφία στην Ελλάδα
1) Ηλιακή ενέργεια – Αξιοποίηση φωτοβολταϊκών σταθμών από επαγγελματίες αγρότες στην Ελλάδα -Παρούσα κατάσταση
Η εκμετάλλευση άγονων αγροτικών εκτάσεων με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, αποτελούν εναλλακτικές δραστηριότητες, που ενισχύουν το αγροτικό, με την ευρύτερη έννοια, εισόδημα και ταυτόχρονα συμβάλλουν στην υλοποίηση των στόχων τη Ε.Ε και της Ελλάδας για την αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)
Σήμερα (2015)λειτουργούν στη χώρα μας από επαγγελματίες αγρότες φωτοβολταϊκοί σταθμοί συνολικής ισχύος 287 ΜW ολικής ετήσιας παραγωγής περίπου 23GWH. Άρα 2900 αγρότες έχουν εγκαταστήσει και λειτουργούν φωτοβολταϊκούς σταθμούς των 100KW. Επιπρόσθετα ένα σημαντικός αριθμός αγροτών έχει εγκαταστήσει και λειτουργεί οικιακό φωτοβολταϊκό σταθμό
Σε ότι αφορά την αυτοπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά από αγρότες, κτηνοτρόφους και αλιείς βρίσκεται ακόμη σε αρχικά στάδια καθώς πρόσφατα υπογράφηκε απόφαση από τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής η οποία τους επιτρέπει να µειώσουν το λειτουργικό κόστος της εκµετάλλευσης.
Πρόκειται για το «net metering» Οι παραγωγοί δηλαδή αποκτούν το δικαίωµα να εγκαταστήσουν µικρά φωτοβολταϊκά συστήµατα στο χωράφι, το στάβλο, το θερµοκήπιο, την πτηνοκτηνοτροφική µονάδα, ακόµα και σε αλιευτικά καταφύγια και να καλύψουν, µέσω αυτών, το µεγαλύτερο µέρος των ενεργειακών αναγκών τους.
Με την απόφαση δίνεται στους παραγωγούς η δυνατότητα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών µε ισχύ έως 20 κιλοβάτ στην εκµετάλλευσή τους ή ακόµα και µεγαλύτερης ισχύος, µε την προϋπόθεση όµως να µην ξεπερνά το 50% της συνολικής κατανάλωσης της εκµετάλλευσής. Σε κάθε περίπτωση, µόνο ένα φωτοβολταϊκό σύστηµα αυτοκατανάλωσης µπορεί να εγκατατασταθεί ανά ρολόι της ∆ΕΗ.
2. Βιοκαύσιμα
Η κοινοτική οδηγία 2009/28 ΕΚ, σχετικά με την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) μεταξύ άλλων προσδιόρισε σαν στόχο τη συμμετοχή των ΑΠΕ στις μεταφορές κατά 10% μέχρι το 2020. Ο στόχος αυτός έδωσε ώθηση στις ενεργειακές καλλιέργειες παράλληλα με την ανάπτυξη της βιομηχανίας βιοκαυσίμων.
Στην Ελλάδα οι μόνες ενεργειακές καλλιέργειες είναι αυτές των ελαιούχων σπόρων για την παραγωγή βιοντίζελ. Κυρίαρχη ενεργειακή καλλιέργεια είναι ο ηλίανθος (γύρω στα 70.000 εκτάρια/έτος κατά τα τελευταία έτη) ακολουθούμενος με μεγάλη διαφορά από την ελαιοκράμβη, ενώ υπάρχουν και περιορισμένες καλλιέργειας σόγιας.
|
Εξέλιξη των εκτάσεων με ενεργειακές καλλιέργειες στην Ελλάδα (χιλιάδες εκτάρια) |
|||||
|
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
|
|
85 |
66 |
78 |
75 |
αυξητική τάση |
|
|
εκτιμήσεις ΠΑΣΕΓΕΣ |
|
|
|
|
|
Η πτώση κατά το 2012 συνδέεται με τον δραστικό περιορισμό της κατανάλωσης ντίζελ και καυσίμων γενικότερα, λόγω της οικονομικής κρίσης, ενώ στη συνέχεια η πτώση της τιμής του πετρελαίου επέτρεψε αξιοσημείωτη ανάκαμψη.
Στην εγχώρια παραγωγή βιοντήζελ συμμετέχει επίσης ποσότητα βαμβακόσπορου, παραπροϊόν των εκκοκιστηρίων, καθώς και τα συλλεγόμενα τηγανόλαδα.
Οι παραγωγοί ενεργειακών ελαιούχων σπόρων συνάπτουν συμβόλαια με τη βιομηχανία βιοντίζελ, ενώ οι διάφορες βιομηχανίες βιοντίζελ συμμετέχουν μέσω διαγωνισμού στον εφοδιασμό των διυλιστηρίων της χώρας, όπου γίνεται η ανάμιξη του βιοντίζελ με το ντίζελ ορυκτής προέλευσης μέχρι ποσοστού 7%. Εξάλλου, οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα περιόρισαν τη συμμετοχή των βιοκαυσίμων πρώτης γενεάς στο 7% της ενέργειας του τομέα μεταφορών μέχρι το 2020 (έναντι του αρχικού περιθωρίου του 10%) και επομένως δεν προβλέπεται περαιτέρω αύξηση του ποσοστού ανάμιξης.
Σε ότι αφορά στην διείσδυση των ενεργειακών καλλιεργειών στη χώρα μας, η ΠΑΣΕΓΕΣ ανέκαθεν έδινε προβάδισμα στη διατροφική γεωργία, αποδεχόμενη τις ενεργειακές καλλιέργειες σαν εφεδρική εναλλακτική επιλογή. Πράγματι, πρέπει να επισημάνουμε ότι οι ενεργειακές καλλιέργειες προσέφεραν πολύτιμη εναλλακτική διέξοδο στους αγρότες συγκεκριμένων περιοχών, όταν οι δυσμενείς συγκυρίες απέκλειαν άλλες επιλογές, εξασφαλίζοντάς τους παράλληλα ικανοποιητικό έσοδο.
3. Αιολική ενέργεια: Το πρόγραμμα ανάπτυξης μικρών ανεμογεννητριών ενδιαφέρει τους αγρότες και την ΠΑΣΕΓΕΣ, όμως για να ενεργοποιηθεί χρειάζεται η υπογραφή σχετικής Υπουργικής απόφασης, η έκδοση της οποίας εκκρεμεί από 30.6.2014 από το Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
4. Σε ότι αφορά στην παραγωγή βιοαερίου αγροτικής προέλευσης, στην Ελλάδα υπάρχουν μεμονωμένες μονάδες (λίγες) παραγωγής βιοαερίου από κοπριά χοιροστασίων, οι οποίες ιδιοχρησιμοποιούν το βιοαέριο για θέρμανση και για συμμόρφωση προς περιβαλλοντικούς όρους
Στη χώρα δεν υφίσταται παραγωγή βιοαιθανόλης .
Συμπεράσματα - Προτάσεις
Με το Ν. 3851/2010 απλοποιήθηκαν οι διαδικασίες αδειοδότησης των σταθμών Α.Π.Ε.
Η τιμή πώλησης του παραγόμενου ρεύματος από φωτοβολταϊκούς σταθμούς, αιολικούς σταθμούς, εγκαταστάσεις βιοαερίου κ.λ.π. είναι ικανοποιητική.
Χρειάζεται
- Γενναία επιδότηση των γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων για την αγορά και εγκατάσταση σταθμών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ώστε να μειώσουμε σημαντικά το ενεργειακό κόστος και παράλληλα να συμβάλουμε στην υλοποίηση των περιβαλλοντικών στόχων
- Η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα πρέπει να εξασφαλίζει οικονομική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα
Προόδος των κρατών μελών όσο αφορά την προώθηση και χρήση ΑΠΕ
Φαίνεται ότι έχει γίνει μια καλή αρχή σε επίπεδο ΕΕ, αλλά ο ρυθμός άρσης των φραγμών για τις ΑΠΕ είναι βραδύτερος του αναμενόμενου, οπότε απαιτούνται πρόσθετες προσπάθειες από συγκεκριμένα κράτη μέλη
Σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες όσον αφορά τη διοικητική απλούστευση και τη σαφήνεια των διαδικασιών σχεδιασμού και αδειοδότησης, καθώς και την ανάπτυξη και λειτουργία των υποδομών.
Απαιτούνται επίσης περαιτέρω προσπάθειες όσον αφορά τον χειρισμό και την ένταξη της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας.
Φαίνεται ότι η οικονομική κρίση επηρεάζει πλέον τον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδίως το κόστος κεφαλαίου, γεγονός που ισχύει και για όλους τους λοιπούς τομείς της οικονομίας. Το μεταβαλλόμενο οικονομικό κλίμα σαφώς επηρεάζει και αυτό την ανάπτυξη των νέων έργων ΑΠΕ.
Η τεχνολογική ανάπτυξη και η μείωση του κόστους αποτελούν επίσης ζητήματα κρίσιμης σημασίας, τα οποία θα εξεταστούν στην επερχόμενη ανακοίνωση της Επιτροπής για την τεχνολογία και καινοτομία στον τομέα της ενέργειας.
